Kurumların Aktiflerinde Yer Alan Hisse, Ortaklık Payı, Kurucu ve İntifa Senetleri ile Rüçhan Haklarına İlişkin Vergi İstisnaları
İştirak kazançları istisnası, kurumların aktifinde en az iki tam yıl bulunan iştirak hisseleri, kurucu ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının satışından doğan kazançların %50’sinin kurumlar vergisinden ve KDV’den müstesna olmasıdır. Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1-e maddesine göre satışından elde edilen kazançların %75’lik kısmı kurumlar vergisinden istisna edilmekte iken, 9160 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile %75’lik oran 27 Kasım 2024 tarihinden itibaren uygulanmak üzere %50’ye düşürülmüştür.
Söz konusu istisnadan yararlanmak için satış kazancının beş yıl süreyle özel fon hesabında tutulması ve belirli durumlarda Yeminli Mali Müşavir tasdik raporu düzenlenmesi gerekmektedir.
Kurumların aktiflerinde bulunan iştirak hisseleri, kurucu ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının satış kazançlarına ilişkin kurumlar vergisi ve KDV istisnası koşullarını öğrenin. İki yıl aktifte tutma şartı ve YMM raporu zorunluluğu dahil tüm detaylar bu yazımızda.
Kapsama Giren Kurumlar
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 1. maddesi uyarınca istisna hükümlerinden yararlanabilecek kurumlar şunlardır:
- Sermaye şirketleri: Anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile benzeri yabancı şirketler,
- Kooperatifler: 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na veya özel kanunlara göre kurulan kooperatifler,
- İktisadi kamu kuruluşları: Devlete, belediyelere, il özel idarelerine veya kamu idarelerine ait ticari, sınai ve zirai işletmeler,
- Dernek ve vakıf iktisadi işletmeleri: Dernek veya vakıflara bağlı ticari işletmeler,
- İş ortaklıkları: Yukarıdaki kurumların veya gerçek kişilerin belli bir işi ortaklaşa yürütmek için oluşturdukları ortaklıklar.
Kurumlar Vergisi İstisnası
2.1. İştirak Hisseleri, Kurucu ve İntifa Senetleri ile Rüçhan Hakları
Kurumların en az iki tam yıl aktiflerinde bulundurdukları iştirak hisseleri, kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından elde edilen kazançların %50’si kurumlar vergisinden istisnadır. Kalan %50’lik kısım vergilendirilir. İstisna kazanç, beyanname üzerinde ilgili satırda gösterilmek suretiyle uygulanabilir.
2.2. İştirak Hissesi Kapsamı
İştirak hissesi; anonim, limited, komandit, kooperatif ve iş ortaklıklarına ait ortaklık paylarını kapsar.
Ancak, sermaye piyasası fon katılma belgeleri bu kapsama dahil değildir.
2.3. Rüçhan Hakları
Rüçhan hakkı satışından elde edilen kazançların %50’si de kurumlar vergisinden istisnadır.
2.4. Bedelsiz veya Rüçhan Hakkı Kullanımıyla Elde Edilen Hisselerde İktisap Tarihi
Bedelsiz veya rüçhan hakkı yoluyla elde edilen hisselerde iktisap tarihi, eski hisselerin iktisap tarihidir.
2.5. İki Yıllık Süre Tespiti (FIFO Yöntemi)
Aynı kuruma ait hisselerin satışında, iki yıllık süre hesabında ilk giren ilk çıkar (FIFO) yöntemi esas alınır.
2.6. Menkul Kıymet Ticareti ile Uğraşanlar
Menkul kıymet ticareti yapan kurumlar, iştirak amacı taşımayan pay satışlarından doğan kazançlar için istisnadan yararlanamaz.
2.7. Holding Şirketler
Holding şirketler sadece uzun vadeli iştirak amacıyla tuttukları hisselerin satışında istisnadan yararlanabilir. Kısa vadeli kar amacıyla alınan hisselerin satış kazançları kapsam dışıdır.
2.8. Bedelsiz Hisse Senetlerinin Satışı
Bedelsiz hisse senetlerinin satışı sonucu elde edilen kazançların %50’si de istisna kapsamındadır.
2.9. Uygulama Koşulları ve Benzerlikler
Tüm bu istisnalar için:
- En az iki yıl aktif tutma şartı,
- Satış kazancının özel fon hesabında beş yıl tutulması,
- Satışın para karşılığı olması,
gerekmektedir.
Ayrıca, rızaen veya icra yoluyla borç karşılığı yapılan devirler de istisna kapsamında değerlendirilir.
Katma Değer Vergisi (KDV) İstisnası
3.1. Kapsam
KDV Kanunu’nun 17/4-r maddesine göre, kurumların aktifinde en az iki yıl bulunan iştirak hisselerinin satışı KDV’den istisnadır.
3.2. İstisna Dışı Kurumlar
Menkul kıymet ticareti yapan kurumların bu amaçla tuttukları hisselerin satışları istisnaya dahil değildir.
3.3. İki Yıl Aktifte Bulundurma Şartı
KDV istisnası için hisselerin aktiflerde 730 gün bulunması zorunludur.
3.4. Alış ve Giderlere Ait KDV
İndirilen KDV’nin satış tarihine kadar telafi edilen kısmı için düzeltme yapılmaz; indirilemeyen kısım “İlave Edilecek KDV” olarak beyan edilir.
3.5. Bağış ve Hibeler
Bağış veya hibe şeklinde yapılan devirler istisna kapsamında değildir.
3.6. Belediyeler ve İl Özel İdareleri
Belediye ve il özel idarelerine bağlı işletmelerin iki yıl aktiflerinde tuttukları iştirak hissesi satışları da KDV’den istisnadır.
Yeminli Mali Müşavir (YMM) Tasdik Zorunluluğu
4.1. Tasdik Raporu Zorunluluğu
Hazine ve Maliye Bakanlığı, istisna tutarlarının uygunluğunu Yeminli Mali Müşavir raporu ibraz şartına bağlamıştır. Bu kapsamda, istisnadan yararlanan kurumlar YMM tasdik raporu düzenletmek zorundadır.
4.2. Parasal Had
İstisna tutarının belirlenen parasal haddi aşması halinde tasdik zorunludur. Bu had, her yıl yeniden değerleme oranında artırılır.
4.3. Tam Tasdik Yaptıran Mükellefler
Tam tasdik sözleşmesi bulunan mükelleflerin ayrıca YMM raporu ibraz etmesine gerek yoktur.
4.4. Tasdik Raporu Sunulmaması
Zorunlu raporu ibraz etmeyen mükellefler istisna hakkından yararlanamaz.
4.5. Raporun Geç Sunulması
Rapor süresinde verilmezse mükellefe 60 gün ek süre tanınır; bu sürede de verilmezse hak kaybedilir.
4.6. YMM İncelemesinin Amacı
YMM’nin görevi, istisnanın mevzuata uygun uygulanıp uygulanmadığını tespit etmektir.
4.7. Rapor İçeriği ve Sorumluluk
Tasdik raporlarında, “İştirak Hisseleri ve Gayrimenkul Satış Kazançları İstisnası”na ilişkin ayrıntılı açıklamalar bulunur. YMM’ler, tasdik raporlarının doğruluğundan mükellef ile birlikte müteselsilen sorumludur.
Sonuç
Kurumların aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri, kurucu veya intifa senetleri ile rüçhan haklarının satışından doğan kazançların %50’si kurumlar vergisi ve KDV istisnası kapsamındadır. Bu istisnadan yararlanmak için kazancın özel fonda tutulması, iki yıl aktifte bulunma şartının sağlanması ve belirli durumlarda Yeminli Mali Müşavir tasdik raporunun düzenlenmesi gerekir.
İştirak kazançları istisnası hakkında daha detaylı bilgi almak ve hizmetlerimizden yararlanmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz. 25 yılı aşan uzmanlık, bilgi birikimi ve tecrübemiz ile yanınızdayız. Ayrıca, dilerseniz Kurucumuz Dr. Soner Altaş‘ın eserlerine göz atabilir veya Türkiye’nin ilk ve tek Şirketler Hukuku ile Organize Sanayi Bölgeleri Hukuku Bilgi Sistemi olan Tacirsoft Hukuk Bilgi Sistemi’ni yakından inceleyebilirsiniz.
