Pay Senedi Çeşitleri
Hisse senedi türleri, muhtelif kriterler esas alınarak farklı sınıflandırmalara konu edilmiştir. Nama yazılı pay senedi, hamiline yazılı pay senedi, bedelli pay senedi, bedelsiz pay senedi, adi pay senedi, imtiyazlı pay senedi gibi türlere ayırabileceğimiz bu senetler hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda bulabilirsiniz.
Türk Ticaret Kanunu’na Göre Pay Senetleri
Türk Ticaret Kanunu açısından baktığımızda, karşımıza iki tür çıkmaktadır. Buna göre;
- Pay senetleri, hamiline veya nama yazılı olur.
- Bedelleri tamamen ödenmemiş olan paylar için hamiline yazılı pay senetleri çıkarılamaz. Bu hükme aykırı olarak çıkarılanlar geçersizdir. İyi niyet sahiplerinin tazminat hakları saklıdır.
Literatüre Göre Pay senetleri
Yabancı ülke literatür ve mevzuatında ise paylar ve pay senetleri farklı yönlerden kategorize edilmiştir. Bu yönüyle, pay senetleri genellikle şu türlerde olabilmektedir:
- Birincil Piyasa Senetleri: Şirketlerin ilk kez halka arz edilen pay senetleridir. Yani, şirketin hisseleri ilk kez halka arz edilir ve yatırımcılar tarafından satın alınır.
- İkincil Piyasa Senetleri: Birincil piyasada halka arz edilmiş pay senetlerinin, yatırımcılar arasında alınıp satıldığı pazarlardır. Bu pazarlar genellikle borsalar veya tezgah üstü piyasalar olarak adlandırılan OTC (Over-The-Counter) piyasalar olabilir.
- Adi Hisseler: Adi pay senetleri, şirketin kâr dağıtımı ve oy hakkı gibi temel haklarını temsil eden standart pay senetleridir. Sahiplerine şirketin faaliyetlerine ilişkin bilgi alma, kâr payı alma ve yönetimde oy kullanma gibi haklar tanır.
- Tercihli Hisseler: Tercihli pay senetleri, adi pay senetlerinden farklı olarak öncelikli olarak kâr dağıtımı ve likidasyon durumlarında öncelikli ödeme hakları sağlar. Ancak, genellikle oy hakkı gibi bazı ayrıcalıklı haklardan yoksundurlar.
- Temettü Hisseleri: Temettü pay senetleri, düzenli olarak temettü ödemeyi taahhüt eden pay senetleridir. Bu hisseler genellikle sabit bir temettü ödeme oranına sahiptir.
- Büyüme Hisseleri: Büyüme pay senetleri, yüksek büyüme potansiyeline sahip olan şirketlerin pay senetleridir. Bu hisseler genellikle düşük veya hiç temettü ödemezler; bunun yerine, şirket kârlarını yeniden yatırarak büyümeyi finanse etmeyi tercih ederler.
- Değer Hisseleri: Değer pay senetleri, genellikle düşük fiyat/kazanç oranlarına sahip olan ve pay senedi fiyatları değeriyle orantılı olmayan şirketlerin pay senetleridir. Bu tür pay senetleri, piyasa tarafından yanlış fiyatlandırıldığı düşünülen şirketlerin hisselerini temsil edebilir.
Bu türler genel bir bakış sunar, ancak pay senetlerinin çeşitliliği ve özellikleri, piyasa, borsa ve yasal düzenlemelere göre değişiklik gösterebilir.
Pay Türleri
Pay senetlerinin türünü belirleyen aslında payın türüdür. Bu nedenle pay türlerini de bilmek gerekir. Paylar muhtelif türlere ayrılır.
1.Şekli Bakımından Paylar
- Nama Yazılı Paylar: Pay sahibinin adı senet üzerinde açıkça belirtilir. Devri ciro ve zilyetliğin devri ile olur. Şirket kayıtlarının güncellenmesi zorunludur.
- Hamiline Yazılı Paylar: Üzerinde bir isim bulunmaz. Zilyetliğin devri ile el değiştirir. Şirket kayıtlarına bildirim yapılmadan el değiştirebilir, ancak bildirim süreci son düzenlemelerle sıkı kurallara bağlanmıştır.
2.Haklar Bakımından Paylar
- Adi Paylar: Diğer bir ifadeyle imtiyazlı olmayan paylardır. Oy hakkı ve kâr payı gibi temel ortaklık haklarına sahiptirler.
- İmtiyazlı Paylar: Oy hakkı, kâr payı veya tasfiye payı gibi konularda diğer paylara göre üstün haklar sağlar. Bu imtiyazlar esas sözleşmede açıkça belirtilmelidir.
3.Devredilebilirlik Açısından Paylar
- Serbestçe Devredilebilen Paylar: Kanunen veya esas sözleşme ile herhangi bir sınırlamaya tabi olmayan paylardır.
- Devri Sınırlı Paylar: Özellikle nama yazılı paylarda esas sözleşme ile devri kısıtlayan hükümler konulabilir. TTK’nın ilgili hükümleri uyarınca bazı hallerde şirket, devre onay vermeme hakkına sahiptir.
4.Kayda Bağlılık Bakımından Pay Çeşitleri
- Senede Bağlanmış Paylar: Fiziki veya elektronik olarak çıkarılmış pay senetleriyle temsil edilen paylardır.
- Çıplak Paylar: Henüz senede bağlanmamış ancak pay sahibi lehine tanınmış hakları içeren kaydi paylardır.
5.Sermayeye Katılma Şekline Göre Paylar
- Bedelli Paylar: Ortak tarafından belirli bir bedel ödenerek edinilen paylardır.
- Bedelsiz Paylar: Şirketin iç kaynaklardan yaptığı sermaye artırımı neticesinde mevcut pay sahiplerine tahsis edilen karşılıksız paylardır.
Hisse senedi türleri hakkında daha detaylı bilgi almak ve hizmetlerimizden yararlanmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz. 25 yılı aşan uzmanlık, bilgi birikimi ve tecrübemiz ile yanınızdayız. Ayrıca, dilerseniz Kurucumuz Dr. Soner Altaş‘ın Ticaret Hukuku alanındaki eserlerine göz atabilir veya Türkiye’nin ilk ve tek Şirketler Hukuku ile Organize Sanayi Bölgeleri Hukuku Bilgi Sistemi olan Tacirsoft Hukuk Bilgi Sistemi’ni yakından inceleyebilirsiniz.
